Jeśli uczysz się angielskiego, na pewno spotkałeś się z pojęciem reported speech, czyli mowy zależnej. To sposób na przekazanie, co ktoś powiedział — ale bez cytowania słów dosłownie.
Zamiast mówić:
John said, “I’m tired.”
użyjesz mowy zależnej:
John said (that) he was tired.
W teorii brzmi łatwo, ale w praktyce pojawia się pytanie: kiedy zmienić czas, co z zaimkami, a co z określeniami czasu?
Spokojnie — w tym wpisie krok po kroku wytłumaczymy zasady mowy zależnej, jej budowę, następstwo czasów i pokażemy praktyczne przykłady zdań w mowie zależnej. Na końcu czeka też krótkie ćwiczenie z odpowiedziami.
Sprawdź naszą ofertę: Język angielski branżowy
Co to jest mowa zależna?
Mowa zależna (ang. reported speech) to sposób przekazywania wypowiedzi innych osób w formie pośredniej.
Zamiast cytować („Ona powiedziała: Jestem zmęczona”), mówimy:
She said she was tired.
Czyli po prostu parafrazujemy cudzą wypowiedź.
Mowy zależnej używamy, kiedy:
- relacjonujemy rozmowę (He told me he had a dog.),
- opowiadamy historię lub wydarzenie,
- piszemy wiadomość, esej lub raport.
Znajomość mowy zależnej to ważny element w nauce gramatyki języka angielskiego — pokazuje, że potrafisz myśleć w kategoriach czasów i kontekstu.
Warto sprawdzić naszą ofertę: Kursy z native speakerem online.
Mowa zależna – budowa i zasady
Podstawowa konstrukcja mowy zależnej wygląda tak:
[osoba mówiąca] + [czasownik wprowadzający] + (that) + [zdanie w mowie zależnej]
She said (that) she was busy.
He told me (that) he didn’t like coffee.
Najczęściej zmieniamy:
- czas gramatyczny (zgodnie z zasadą następstwa czasów),
- zaimki osobowe (np. I → he/she),
- określenia czasu (today → that day).
Sprawdź: Business English Online
Następstwo czasów w mowie zależnej
To najistotniejsza reguła reported speech. Następstwo czasów (ang. sequence of tenses) oznacza, że jeśli czasownik wprowadzający jest w czasie przeszłym, to czas w zdaniu zależnym również „cofa się” o jeden poziom w przeszłość.
Oto prosty schemat następstwa czasów:
| Czas w mowie niezależnej | Czas w mowie zależnej | Przykład |
|---|---|---|
| Present Simple | Past Simple | “I work here.” → He said he worked there. |
| Present Continuous | Past Continuous | “I am reading.” → She said she was reading. |
| Present Perfect | Past Perfect | “I have finished.” → He said he had finished. |
| Past Simple | Past Perfect | “I saw her.” → He said he had seen her. |
| Past Continuous | Past Perfect Continuous | “I was waiting.” → She said she had been waiting. |
| Future (will) | Would | “I will call you.” → He said he would call me. |
To właśnie zasady następstwa czasów.
Czas present zmienia się w past, a past — w past perfect. Warto więc znać dobrze zarówno czas past perfect, jak i czas present, bo są fundamentem przy tworzeniu mowy zależnej.
Przeczytaj także: Praca w biurze – Angielski biznesowy i przydatne zwroty
Określenia czasu w mowie zależnej
Zmieniamy nie tylko czasowniki, ale też określenia czasu i miejsca. To jedna z zasad, które sprawiają, że wypowiedź brzmi naturalnie. Oto mini ściągawka:
| Mowa niezależna | Mowa zależna |
|---|---|
| today | that day |
| yesterday | the day before |
| tomorrow | the next day |
| now | then |
| this | that |
| these | those |
| here | there |
Takie zmiany to drobiazg, ale bardzo ważny przy stosowaniu mowy zależnej w praktyce.
Czasowniki wprowadzające (reporting verbs)
W mowie zależnej nie obejdzie się bez tzw. czasowników wprowadzających (reporting verbs).
Najczęstsze z nich to:
- say, tell, ask, explain, admit, advise, promise, remind, suggest.
Każdy z nich niesie inną funkcję – nie tylko gramatyczną, ale też znaczeniową.
Porównaj:
He said he was tired.
He told me he was tired.
He promised he would come.
Znajomość tych reporting verbs bardzo pomaga w stosowaniu mowy zależnej i rozwija umiejętność parafrazy wypowiedzi.
Polecamy także: Przedimki w języku angielskim
Pytania zależne (reported questions)
Pytanie zależne wygląda inaczej niż zwykłe pytanie — nie ma odwróconego szyku ani znaku zapytania.
Używamy np. if lub whether przy pytaniach tak/nie.
“Are you ready?” → She asked if I was ready.
“Where is he?” → She asked where he was.
Jak widzisz, mowie zależnej następstwo działa tu tak samo – cofamy czas o jeden poziom i zachowujemy logiczną kolejność słów.
Typowe błędy w tworzeniu mowy zależnej
Kiedy uczniowie zaczynają przygodę z tworzeniem mowy zależnej, często popełniają te same błędy. To zupełnie normalne — mowa zależna wymaga wprawy, bo łączy w sobie kilka obszarów: następstwo czasów, zmiany zaimków, określenia czasu i budowę zdań. Zobacz, jak unikać najczęstszych pułapek.
1. Pomijanie cofnięcia czasu
Jednym z typowych błędów przy stosowaniu mowy zależnej jest pozostawienie czasów w formie teraźniejszej, mimo że czasownik wprowadzający jest w czasie przeszłym.
❌ He said he is tired.
✅ He said he was tired.
To drobiazg, ale kluczowy — zgodnie z zasadami mowy zależnej i mowie zależnej następstwo zawsze „cofamy” czas o jeden poziom, jeśli główny czasownik jest w przeszłości.
2. Brak dopasowania zaimków
W mowie zależnej budowa zdania wymaga zmiany zaimków osobowych, żeby sens pozostał logiczny:
“I love this place.” → She said she loved that place.
Taka parafraza to nie tylko poprawność gramatyczna, ale też naturalność wypowiedzi.
3. Zgubione określenia czasu i miejsca
Przy tworzeniu mowy zależnej łatwo zapomnieć o zmianach typu today → that day czy here → there. To drobne, ale bardzo ważne szczegóły, które pokazują, że naprawdę rozumiesz zasady mowy i kontekst.
4. Zbyt dosłowne tłumaczenie z polskiego
W języku polskim często używamy konstrukcji: Powiedział, że jest zmęczony – nawet jeśli mówi o przeszłości. W języku angielskim tak się nie da. Dlatego zawsze stosuj zasadę cofania czasu (ang. backshifting).
He said he was tired, nie He said he is tired.
5. Brak „that” lub błędne szyki
Choć w mowie potocznej that często się pomija, w pisemnych wypowiedziach lepiej go zostawić, by zachować klarowną konstrukcję mowy zależnej:
She said that she was ready.
Dzięki takim obserwacjom łatwiej zrozumieć, że stosowanie mowy zależnej to nie tylko zapamiętanie kilku reguł. To świadome tworzenie wypowiedzi z myślą o kontekście, czasie i osobach.
Mowa pozornie zależna – ciekawostka
W literaturze spotkasz czasem tzw. mowę pozornie zależną. To styl narracji, który miesza perspektywę narratora i bohatera:
She was sure he would come.
Brzmi jak mowa zależna, ale zachowuje emocje postaci — coś pomiędzy narracją a cytatem.
Przykłady zdań w mowie zależnej
Kilka praktycznych przykładów zdań w mowie zależnej do zapamiętania:
- He said he was tired.
- She told me she had finished the project.
- They asked if I could help them.
- My teacher explained that the lesson was over.
Takie przykłady mowy zależnej pokażą Ci, jak płynnie działa konstrukcja mowy zależnej w codziennych rozmowach.
Sprawdź: Strona bierna w języku angielskim
Ćwiczenie – sprawdź się!
Przekształć zdania z mowy niezależnej na mowę zależną:
- “I am learning English.” →
- “We watched a film yesterday.” →
- “Will you help me?” →
- “She doesn’t like coffee.” →
- “I have finished my homework.” →
Odpowiedzi:
- He said he was learning English.
- They said they had watched a film the day before.
- He asked if I would help him.
- He said she didn’t like coffee.
- She said she had finished her homework.
Przeczytaj: Emocje po angielsku
Opanuj reported speech i mów swobodnie
Gramatyka języka angielskiego nie jest taka trudna. Opanowanie mowy zależnej to jeden z kroków do swobodnej komunikacji w języku angielskim. Warto zapamiętać zasady mowy zależnej, schemat następstwa czasów i typowe określenia czasu. Regularne ćwiczenia i świadome stosowanie mowy zależnej pomogą Ci mówić płynniej, naturalniej i z większą pewnością siebie. Bo kiedy potrafisz powiedzieć, co ktoś powiedział — znaczy, że naprawdę ogarniasz angielski.
Ćwiczenia i przykłady dostępne na stronie ANG.pl
